Openbaring 2 - boodschappen van de verrezen Heer

Zeven brillen

Toen ik een zonnebril op sterkte aanschafte mocht ik een aantal glazen proberen. De ene had een meer groene glans, de andere een meer bruine. En dat maakte nogal uit voor hoe de wereld eruit zag. Helemaal duidelijk wordt dat als je een roze bril op zet…

De brieven aan de zeven gemeenten kun je zien als zeven brillen waardoor je het boek Openbaring kunt lezen. Voor de boodschap van het boek maakt het nogal uit of je het door de bril van Efeze leest, of de bril van Smyrna. De boodschap van het boek krijgt soms een dramatisch andere kleur als je een andere bril op zet. Het maakt nogal wat uit of je te horen krijgt dat je goed bezig bent en zult overwinnen als je zo doorgaat, of dat je te horen krijgt dat je je leven drastisch moet omgooien om niet in het oordeel te komen.

Het montuur

Het montuur van de bril is steeds ongeveer gelijk. Vrijwel iedere brief bevat de volgende elementen.

1. Schrijf aan de engel van de gemeente in…
2. Dit zegt hij die + beeld uit het visioen van hoofdstuk 1
3. Ik weet… + de stand van zaken in betreffende gemeente
4. Een oproep… tot trouw/bekering etc.  
5. Wie overwint + overwinningsbeelden uit het slot van het boek (nieuwe naam, morgenster, etc.)
6. Wie oren heeft moet horen…

De eerste vier gemeenten

Efeze

Deze brief wordt geschreven door Hem die tussen de zeven kandelaars staat en de zeven sterren in zijn hand houdt. Hij is degene die de gemeenten in leven houdt en die voor hen zorgt. Maar dat betekent dat Hij ook degene is die een oordeel over de gemeente kan uitvoeren. En dat risico zit er voor de gemeente van Efeze in. Christus dreigt namelijk de kandelaar weg te nemen, wat niet minder betekent dan dat de gemeente zal verdwijnen. In Efeze zit het met de leer wel goed. Leugenleraars zijn ontmaskerd, en de gemeente heeft daarvoor zelfs heel wat willen riskeren. Maar ondertussen is de gemeente de onderlinge liefde vergeten. Er is ruzie en onenigheid. De naam van Jezus wordt hooggehouden, maar er wordt niet in zijn Geest geleefd. Weinig dingen zijn zo funest voor Gods koninkrijk als een gemeente die in naam van Jezus dingen doet die helemaal niet bij Hem passen. Dan ben je een lamp, maar verspreid je geen licht. Daarom gaat zo’n verkeerd getuigenis van uit. Daarom is er berouw en bekering nodig. Als dat gebeurt dan open zich de weg naar het paradijs, waar de levensboom staat.

Smyrna

Dit is een prachtig literair briefje, vanaf het begin opgebouwd uit tegenstellingen. Christus presenteert zich als de eerste en de laatste, die dood was en nu leeft. De gemeente is arm maar toch rijk en wordt belaagd door mensen die zich Joden noemen, maar het niet zijn. Ze worden opgeroepen tot trouw tot in de dood, en als dat gebeurt zullen ze juist de overwinningskrans van het leven krijgen en van de tweede dood geen schade ondervinden.

De ellende (verdrukking) die in vers 9 genoemd wordt heeft direct te maken met de laster van de kant van de Joden. Jezus drukt zich heel scherp uit: Het zijn weliswaar Joden, maar ze zijn die naam niet meer waard omdat ze zich tegen de gemeente van Christus en daarmee tegen de Messias zelf keren. Voordat ze door de Romeinen vervolgd werden, werden christenen al door hun joodse volksgenoten vervolgd. In die tijd waren de joden een van de weinigen die hun eigen godsdienst mochten uitoefenen en geen offers aan de keizer hoefden te brengen zoals alle andere mensen. Het enige wat ze hoefden te doen was voor de keizer bidden. Zolang de volgelingen van Jezus werden gezien als onderdeel van het jodendom ging dat goed. Maar als de joden zich tegen de volgelingen van Jezus gaan keren en het christendom benoemen als een nieuwe godsdienst, dan ontstaat er de situatie dat het christendom als staatsgevaarlijk wordt gezien. Wat de Joden in Smyrna dus doen is heel nadrukkelijk zeggen dat het christendom een nieuwe, gevaarlijke godsdienst is, om er zo voor te zorgen dat de Romeinen zich tegen de christenen gaan keren. Om dat te doen moeten de Joden heel geharnast Jezus als Messias afwijzen en dat doen ze dan ook. Vandaar de scherpte uit de mond van Jezus: ze zeggen dat ze ware joden zijn, maar ze zijn het niet, want ze erkennen hun Messias niet. Ze horen bij de grote tegenstander, Satan.

Pergamum

Pergamum is de plek waar de Romeinse proconsul van Klein-Azië zetelt. Met het zwaard als het symbool van de onbeperkte keizerlijke volmacht. Christus presenteert zich aan deze gemeente als degene met het tweesnijdende scherpe zwaard. Hij is degene die met Goddelijke volmacht over de gemeente regeert. Hem moeten ze gehoorzamen. Er zijn gemeenteleden die het risico lopen dat het zwaard (oordeel) van Christus zich tegen hen keert. Een groep gelovigen is namelijk onder de indruk geraakt van de dwaling van een zekere Nikolaus. Veel weten we er niet van, maar uit vers 14 wordt de vergelijking getrokken met de oudtestamentische profeet Bileam (Numeri 25) die het volk van Israël door een list zo ver kreeg dat ze meededen aan een feest voor de afgoden. Op soortgelijke manier weet Nikolaus het goed te praten dat de christenen in Pergamum de feesten voor de keizer meevieren en aan de keizer offeren. Christus keert zich hier scherp tegen en roept op tot inkeer, anders dreigt het oordeel.

Het was in die regio de gewoonte om in de rotsen hoog boven de stad tronen voor de goden uit te hakken. Als een machtig symbool van de aanwezigheid van die goden. Christus gooit dat machtige symbool omver met een scherpe diskwalificatie: het is de troon van Satan. Het krachtige van de gemeente van Pergamum is dat ze juist op die plek de naam van Christus hoog hebben gehouden. Zelfs toen het een van hen, Antipas, het leven kostte. In die stad, waar het heidendom dominant aanwezig is, waar de keizer als vertegenwoordiger van de Goden en Heer over de wereld wordt gezien getuigt de gemeente onverschrokken van Jezus Christus als Heer van de wereld. En in de persoon van Antipas zijn ze trouw tot in de dood gebleven. Als je op die manier overwint dan ontvang je in de grote toekomst een wit steentje als symbool dat je in genade aangenomen bent. Met op dat steentje een nieuwe naam, de verborgen naam van Jezus Christus, die in de toekomst voor iedereen duidelijk zal zijn (19:12). Zijn naam onthuld aan jou, een grotere eer is er niet te bedenken.

Tyatira

In het straatbeeld van Tyatira waren veel bronswerkers. Gereedschappen en beelden werden uit brons gemaakt. Tijdens het smeedproces gloeit zo’n beeld. Op die manier stelt Christus zich voor: ogen vol vuurvlammen en voeten als gloeiend brons. Met ogen die alles doordringen, en voeten van een verzengende heiligheid treedt Christus de gemeente tegemoet. De meeste gelovigen blijken daartegen bestand. Er is groei in liefde, geloof en standvastigheid.

Maar tegelijk laat de gemeente Izebel haar gang gaan. Er is een profetes in de gemeente die hetzelfde doet als koningin Izebel, de vrouw van Achab, in het oude testament (1 Koningen 16:31), namelijk het volk verleiden tot afgoderij. Net als in de gemeente van Pergamum gaat het om mensen die verleid worden om de keizer en de goden te vereren. Jezus heeft haar een tijd gegeven om zich te bekeren, maar ze doet het niet. Nu zal Hij komen en haar ziek maken, zodat voor iedereen duidelijk is dat ze een vijand van God is.

Voor de overige gelovigen is er maar één opdracht: vast houden aan wat je hebt, totdat Jezus terugkomt. Wat een compliment… Als het ze lukt en ze overwinnen dan mogen ze met Christus als koningen heersen. Ze krijgen macht over alle volken en krijgen de ijzeren herdersstaf en morgenster als symbolen van die macht.

4 lenzen

Het maakt nogal wat uit of je te horen krijgt dat je als gemeente op het punt staat om te verdwijnen vanwege liefdeloosheid (Efeze), of dat je rijk bent in Christus en op weg bent naar het eeuwige leven (Smyrna), of dat je als gemeente weliswaar op weg bent, maar in je midden mensen hebt die Christus met de daad verloochenen (Pergamum en Tyatira).

Het maakt nogal uit of je weliswaar de juiste leer hebt, maar de liefde mist (Efeze), of dat je niet alle dwaalleer doorziet maar toch liefhebt (Tyatira). En het maakt nogal wat uit of het gevaar vooral van buiten de deur komt (Smyrna) of van binnen de gemeente (Pergamum).

In de verschillende gevallen zal de boodschap van de rest van het boek anders op je overkomen. Christus’ macht troost je of maakt je bang, het steekt je een hart onder de riem of je verhardt je hart. Allemaal houdingen die we in de rest van Openbaring tegen gaan komen.