Een wereld zonder oorlog, zonder onrecht, met grote economische voorspoed, zeer gezonde mensen en met Jeruzalem als centrum. De bijbel is vol met deze verwachting. Lees alleen Jesaja 2, 60, 65, 66 en Micha 4 maar eens. Maar hoe moeten we ons dat rijk indenken? Als een rijk binnen onze tijdshorizon, een rijk op deze aarde? Of wordt er iets anders bedoeld?
Duizendjarig vrederijk in onze
geschiedenis
Veel christenen geloven dat
er in onze geschiedenis, voordat de nieuwe hemel en de nieuwe aarde er zijn, er
een duizendjarig vrederijk komt. De verwachtingen hieromtrent lopen nogal
uiteen maar de meest populaire visie is het zogenaamde premillennialisme. Deze term betekent dat men gelooft dat Jezus
terugkomt voor (pre) het duizendjarig rijk (millennium) begint. Het zal een
rijk zijn met Jezus als aards koning en het land Israel als centrum. En men
verwacht dat de oudtestamentische profetieën over het vrederijk dan in
vervulling gaan. Het dispensationalisme
onderschrijft dit maar gaat nog een paar stappen verder. Volgens hen zal in dit
rijk ook de tempel herbouwd worden en er weer een vorm van offerdienst zijn
(Ezechiel 40-48).
Deze opvatting is
ontstaan door de verbinding van Openbaring 20:1-6 (Satan 1000 jaar gebonden)
met bovenstaande oudtestamentische profetieën.
Intertekstualiteit
Het is echter nog maar de
vraag of deze verbinding terecht is. Het heeft me altijd bevreemd dat Openbaring
20 slechts zo summier zou spreken over dat geweldige rijk. Het enige dat wordt
gezegd is dat Satan gebonden is en derhalve geen macht heeft om te verleiden,
en dat Christus met de martelaren regeert. Geen woord over vrede, gezondheid,
economische voorspoed. Sterker nog, er zijn geen woordelijke of zakelijke
overeenkomsten met alle bovengenoemde oudtestamentische profetieën over het
Vrederijk.
En dat terwijl Johannes
overal in Openbaring genoeg duidelijke linken naar het Oude Testament legt. Ik
durf de stelling aan dat die, door Johannes zelf gelegde, linken de sleutel vormen om Openbaring te
begrijpen.
Opvallend is nu dat
Johannes genoeg linken legt naar de oudtestamentische profetieën over het
Vrederijk. Alleen, niet in Openbaring 20 maar in Openbaring 21 en 22!
Een paar voorbeelden:
- Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde: Jesaja 65:17; 66:22 – Openbaring 21:1
- De hoge berg waar vanaf de profeet het nieuwe Jeruzalem ziet: Ezechiel 40:2 – Openbaring 21:10
- De trek van de volkeren naar de heilige Stad: Jesaja 2:2; 60:10-11 – Openbaring 21:24-26
- De poorten zullen nooit gesloten zijn: Jesaja 60:11 – Openbaring 21:25
- Zon en maan zijn overbodig: Jesaja 60:20 – Openbaring 22:5
- De tempelbeek: Ezechiel 47; Zacharia 14:8 – Openbaring 22:1
- De namen van de poorten van de stad: Ezechiel 48:30-35 – Openbaring 21:12
- Enzovoort.
Er zijn ook elementen in
Openbaring 21-22 waar Johannes verder gaat dan de oudtestamentische profetieën:
- De mensen bereiken in Jesaja 65:20 een hoge leeftijd. In Openbaring 21:4 bestaat de dood helemaal niet meer.
- De stad Jeruzalem is in Openbaring 21:16 vele malen groter dan in Ezechiel 48:35
Er is zelfs een zeer
belangrijk element waarin Openbaring 21-22 de oudtestamentische profetieën tegenspreekt.
Namelijk de tempel. In Ezechiel 40-47 wordt er zeer veel aandacht aan de herbouw
van de tempel besteed. Ook in Jesaja 60:13 komt de tempel naar voren. Maar in
Openbaring 21:22 staat met nadruk vermeld dat er geen tempel meer is. Die is
overbodig. God en het Lam zijn immers direct bereikbaar. Van deze stad kun je
pas zeggen: de HEER is daar (Ezechiel 48:35).
Vrederijk op de nieuwe aarde
Bij een nauwkeurige
lezing blijkt dat Openbaring 21-22 de belangrijkste elementen uit alle
oudtestamentische profetieën over het Vrederijk in zich opneemt. Dit in schril
contrast met Openbaring 20:1-6 waar geen enkele link met die oudtestamentische profetieën
te vinden is. De conclusie dat de oudtestamentische profetieën over het
Vrederijk pas op de nieuwe aarde in vervulling zullen gaan ligt daarom voor de
hand.
Climax van de profetie
Die oudtestamentische profetieën
zullen dan niet allemaal letterlijk
in vervulling gaan. Zo is bijvoorbeeld Jesaja 65:20 (hoge leeftijd) ingehaald
door Openbaring 21:4 (dood is overwonnen). Openbaring 21-22 neemt al die
oudtestamentische profetieën in zich op en maakt er een groots nieuw visioen
van. Met al die oude woorden schetst Johannes een beeld van de nieuwe aarde dat
één indrukwekkende herinterpretatie is van alle oudtestamentische profetieën. Goed
bezien combineert Johannes hier alle profetieën over het herstel van Jeruzalem,
de nieuwe hemel en nieuwe aarde met een overdrijving van de paradijstoestand
uit Genesis 2 (boom des levens, rivier van levend water). Door deze kunstige
combinatie van bijbelse beelden laat Johannes zien dat hij in de toekomst een
climax van het handelen van God verwacht. Met recht kun je het boek Openbaring ‘de
climax van de profetie’ noemen.
Hoe moet je de oudtestamentische profetieën
dan lezen?
Wie een letterlijke vervulling van oudtestamentische
profetieën in een aards Vrederijk verwacht doet geen recht aan de grote lijn
die de bijbel zelf ons aanreikt. De oudtestamentische profetieën zijn te zien
als voorvormen van de uiteindelijke profetie in Openbaring. God heeft zich in
verschillende tijden op verschillende manieren geopenbaard. In de gereformeerde
hermeneutiek noemen we dat ‘voortgang van de openbaring’. Langzaam maar zeker
wordt duidelijker waar God met zijn schepping op aanstuurt. Wie zonder meer
stelt dat alle onvervulde profetieën uit het oude testament in vervulling gaan
heeft deze voortgang blijkbaar gemist.
